Gevelvergroening - "Goed voor het milieu en de feel-good factor".

Interview met Gregor Grassl, Associate Partner bij het in Stuttgart gevestigde plannings- en adviesbureau Drees & Sommer SE.

Stedelijke gebouwen en een bloeiende natuur hoeven niet met elkaar in tegenspraak te zijn. Integendeel: Gregor Grassl, Associate Partner bij het in Stuttgart gevestigde plannings- en adviesbureau Drees & Sommer SE, legt uit waarom groene gevels zinvol zijn, vooral in de stad.

MENEER GRASSL, HET ONDERWERP GEVELVERGROENING KOMT MOMENTEEL WEER IN EEN STROOMVERSNELLING. WAT IS DE REDEN HIERVOOR?

Beplante gevels en daken springen niet alleen visueel in het oog, zij verbeteren ook het stadsklimaat. En nu klimaatbescherming zo'n belangrijk aandachtspunt is geworden, is het thema gevelvergroening logischerwijze ook weer zeer aanwezig. Intense zonnestraling, hoge temperaturen en een hoge dichtheid in steden bevorderen het zogenaamde hitte-eilandeffect, d.w.z. hogere luchttemperaturen nabij de grond. Om de feel-good factor te behouden en deze effecten te verzachten, is meer groene ruimte nodig in stedelijke ontwikkelingsconcepten.

WELKE TOEGEVOEGDE WAARDE LEVEREN GROENE RUIMTEN OP?

Zij verhogen de luchtkwaliteit en verbeteren zo het stadsklimaat - en tegelijk de levenskwaliteit. Bomen en groen zorgen voor schaduw, koelte en bevochtiging. Tegelijk verzachten zij ook weersextremen en fungeren zij bijvoorbeeld als een soort spons en opvangbekken bij hevige regenval, wat vooral deze zomer een acuut probleem was. Waar het op neerkomt, is dat we groener moeten worden, minder land moeten afdichten en een positieve bijdrage moeten leveren aan het klimaatbeleid.

AAN WELKE EISEN MOET EEN GEVEL VOLDOEN VOOR VERGROENING?

Dat hangt af van het soort begroeiing. Voor de gevel zijn er bijvoorbeeld de eenvoudige klimplanten, gevolgd door klimhulpen tot en met uitgebreide gevelbeplantingssystemen. Tot de klimplanten behoren de zelfklimmers, die bijna niets nodig hebben en daarom vaak onbedoeld op veel gebouwen verschijnen. De meer uitgebreide gevelbeplantingssystemen brengen een groot gewicht met zich mee, zodat zij dienovereenkomstig statisch moeten worden verankerd. Bovendien zijn irrigatiesystemen en de bijbehorende technologie vereist, aangezien het gaat om grote groengebieden met bijna geen natuurlijke irrigatie. De brandbeveiligingsvoorschriften moeten ook worden gecontroleerd voor uitgebreide gevelbegroening, aangezien deze ook een extra brandbelasting kan betekenen in droge omstandigheden. Gevelbegroening mag alleen worden uitgevoerd als het daarvoor vereiste irrigatiesysteem op passende wijze wordt beheerd via een regenwaterbeheersysteem.

HOE ZIT HET MET GROENE DAKEN?

Hier is de statica de doorslaggevende factor, aangezien het gewicht van het substraat en de planten, alsmede een drainagelaag, op de draagconstructie wegen. Regen verhoogt ook het gewicht. Er wordt ook een onderscheid gemaakt tussen intensieve en extensieve groendaken: intensieve groendaken met struiken, vaste planten of zelfs kleine bomen zijn veeleisender om aan te planten en te onderhouden. Omdat er veel substraat voor nodig is, is het gewicht hoog. Uitgebreide begroening met kleine planten zoals mossen, sedums en grassen is daarentegen minder veeleisend. Uitgebreide vergroening en zelfs eenvoudige intensieve vergroening zonder boomaanplant is nu gemakkelijk mogelijk op zeer veel woon- en kantoorgebouwen. Wanneer het echter gaat om gebouwen met grote plafondoverspanningen, zoals productiehallen, kan de structurele versterking vaak duurder zijn dan de vergroening zelf. Waterdichting en wortelbescherming zijn het belangrijkste probleem op het dak.

WAT ZIJN DE VOORDELEN VAN HET VERGROENEN VAN EEN GEVEL EN DAK VOOR HET GEBOUW EN VOOR HET MILIEU?

Groendaken helpen regenwater vast te houden en verminderen zo de gevolgen van hevige regenval, zoals overstromingsproblemen. Zij verbeteren ook het microklimaat in steden door het zogenaamde "hitte-eiland"-effect te verminderen. Als een soort stedelijk hitte-eiland is een stedelijk gebied warmer dan de omliggende plattelandsgebieden als gevolg van menselijke activiteiten. Dit kan een temperatuurverschil van wel tien graden veroorzaken. Bovendien produceert groen zuurstof door fotosynthese, wat bijdraagt tot een betere lucht, terwijl tegelijkertijd CO2 wordt vastgelegd en de lucht wordt gezuiverd doordat groene ruimten talrijke luchtdeeltjes absorberen. Daarnaast zijn er nog andere voordelen, zoals geluidsisolatie, een isolerend effect en de bescherming van de biodiversiteit.

IN HOEVERRE BRENGT GROEN SCHADE TOE AAN DE STRUCTUUR VAN HET GEBOUW?

Als alles correct wordt gedaan, brengen zij geen schade toe aan het bouwweefsel. Dit geldt natuurlijk niet voor klimplanten, vooral als deze zonder klimrek rechtstreeks op de bepleisterde gevel klimmen en, zoals klimop, nog zeer sterk zijn.

EN WAT MET HET WATERVERBRUIK?

Groendaken kunnen grotendeels zonder irrigatie. Maar om echte daktuinen te worden, is irrigatie noodzakelijk. Voor het grootste deel moet daarin echter worden voorzien door regenwaterreservoirs, zodat zo weinig mogelijk of geen drinkwater wordt gebruikt. Bij intensieve gevelbegroening is irrigatie noodzakelijk - ook hier hopelijk via regenwaterreservoirs, zodat het groen niet leidt tot een grotere vraag naar drinkwater. Om water te besparen, zijn er verschillende methoden die de wortelgroei tot een minimum beperken en tegelijk het substraat. Dit leidt tot minder waterverbruik en tegelijkertijd tot 80 procent minder waterverbruik.

DE HELE ZAAK BRENGT OOK WAT KOSTEN MET ZICH MEE. WANNEER RENDEREN DE EXTRA KOSTEN OF WANNEER RENDEREN ZE NIET?

In plaats van een ingewikkelde natuurstenen gevel of een dure volledig glazen gevel, kan een groene gevel de moeite lonen. Klimplanten renderen in vergelijking met houten of metalen bekledingen op eenvoudige structuren zoals parkeergarages met meerdere verdiepingen. Extensieve groendaken op platte daken zijn grotendeels kostenneutraal, aangezien zij geen bijzondere structurele problemen opleveren.

OVER WELKE CIJFERS HEBBEN WE HET SPECIFIEK?

Gevelbegroening kan variëren van 40 tot 1.000 euro per vierkante meter. In sommige gevallen zijn er ook aanzienlijke uitgaven en verdere kosten voor onderhoud. Indien nodig kunnen de heffingen voor regenwater echter worden verlaagd. Als de vergroening goed wordt uitgevoerd, zal het onroerend goed in de toekomst waarschijnlijk een gestage waardestijging kennen, maar dit is moeilijk over de hele linie te kwantificeren.

IS ER EEN TREND NAAR VERGROENING - ZO JA, WAT DENKT U DAT HET IS?

Heel duidelijk ja. Steeds meer steden en gemeenten vragen om en bevorderen groene daken en gevels. Subsidies zoals die van de KfW voor groene daken doen de vraag eveneens toenemen. In sommige steden zijn platte daken alleen toegestaan met groendaken of fotovoltaïsche toepassingen. Hoewel het niet verplicht is, zijn groendaken in bijna al onze bouw- en vastgoedprojecten een onderwerp dat klanten met ons bespreken en vaak ook uitvoeren. Individuele ontwikkelingsplannen bevatten ook al eisen voor gevelgroen.

HET KLINKT ALLEMAAL ERG VERSTANDIG EN EFFECTIEF. ZIJN ER OOK PROBLEMEN DIE ZICH KUNNEN VOORDOEN?

Bij eenvoudig klimgroen moet erop worden toegezien dat de afstand tot het gebouw met klimtoestellen in acht wordt genomen, om structurele schade te voorkomen. Er zijn grotere uitdagingen, vooral bij uitgebreide en intensieve gevelbegroening. Als daar geen flexibele kuipvervangingssystemen worden gebruikt, zijn aanzienlijke uitgaven voor onderhoud nodig. Het vervangen van planten aan de verticale gevel is veel moeilijker. Al bij de planning moet rekening worden gehouden met de standplaats van de planten, met de vraag of ze ook schaduw kunnen verdragen en of ze wind- en weerbestendig zijn. Niet elke plant is geschikt voor elke gevel. Ook het planten en verzorgen kan ingewikkeld zijn: In het geval van bijzonder hoge gebouwen zoals het Bosco Verticale in Milaan, wordt zelfs een speciale kraan op het dak geïnstalleerd voor groenonderhoudswerkzaamheden aan de gevel.

Over GREGOR GRASSL (DIPL.-ING.), ASSOCIATE PARTNER AT DREES & SOMMER

Gregor Grassl studeerde stedenbouw en architectuur en is gespecialiseerd in energie-efficiëntie. Bij Drees & Sommer is hij verantwoordelijk voor talrijke duurzame stads- en wijkontwikkelingsprojecten in Duitsland en daarbuiten. Zijn werk concentreert zich op strategisch advies voor openbare en particuliere ontwikkelaars over klimaatbeschermingsconcepten, beheer van zware regenval, planning van infrastructuursystemen en certificering.

In 2009 heeft Grassl de werkgroepen "Urban Quarters" en later ook "Commercial and Industrial Sites" in de Duitse Raad voor Duurzaam Bouwen (DGNB) opgericht en voorgezeten. In 2013 werd hij door het Toekomstinitiatief van de Bondsregering benoemd tot lid van het "Nationale Platform Toekomststad". Hij is ook medeauteur van het boek "Nachhaltige Stadtplanung" (gepubliceerd in november 2018).