Europa moet kiezen voor een groene toekomst

Europa moet kiezen voor een groene toekomst

Voor het eerst hier gepubliceerd.

Een groep deskundigen heeft zijn suggesties voor de energietoekomst van Europa gepubliceerd in de Europese Energieatlas 2018. In dit fragment wijst Europees Parlementslid Claude Turmes erop dat de energietransitie geld zal besparen en banen zal creëren - als Europa bereid is actie te ondernemen.

100% hernieuwbare energie in Europa is nu haalbaar (Foto via Energieatlas, CC BY-SA 4.0)

Europa boekt vooruitgang in zijn energietransitie in een tempo dat weinigen zich tien jaar geleden konden voorstellen. Er is nog een lange weg te gaan, maar het continent bevindt zich nu in een positie om wereldleider te worden op het gebied van groene energie. Het moet vandaag de juiste beleidskeuzes maken om deze kans te grijpen.

Het wereldklimaat verandert sneller dan ooit en de mensen in Europa zijn steeds beter op de hoogte van de gevaren daarvan. Dat bewustzijn wordt omgezet in actie. Burgers, regeringen en bedrijven beseffen dat de overschakeling op groenere energievormen geen dure en pijnlijke oefening is, maar een die economische voordelen oplevert: kostenbesparingen, nieuwe industrieën, plaatselijke banen die niet kunnen worden verplaatst, en energiezekerheid.

Europa is al wereldleider in veel groene technologieën, waaronder onshore en offshore windenergie. De energietransitie biedt exportmogelijkheden om deze knowhow wereldwijd te verspreiden. De concurrentie van Noord-Amerika en het Verre Oosten zet Europa ertoe aan verder te investeren in onderzoek en innovatie en de voorwaarden te scheppen waarin groene technologieën tot bloei kunnen komen. Daartoe behoren een dynamische binnenlandse markt die de grootschalige toepassing van hernieuwbare energie mogelijk maakt, een bouwsector die zich richt op "positieve energie"-gebouwen (gebouwen die meer energie produceren dan ze verbruiken), en groen vervoer. Met betere interconnecties tussen de nationale elektriciteitsnetten en de vervoers- en verwarmingssector kan Europa gemakkelijk 100 procent van de benodigde energie uit hernieuwbare bronnen halen, waardoor onze rekening voor de invoer van fossiele brandstoffen tot nul wordt gereduceerd.

Klimaatverandering in handen van groene technologieën

Het klimaatakkoord van Parijs van 2015 heeft aangetoond dat de wereld de klimaatverandering alleen kan beperken als zij afstapt van het gebruik van fossiele brandstoffen. Het koolstofrisico is een tastbaar probleem, en investeerders zullen zich geleidelijk terugtrekken uit fossiele brandstoffen ten gunste van groene technologie. Het akkoord heeft het bewustzijn over het potentieel van hernieuwbare energiebronnen en de voordelen van energie-efficiëntie vergroot. Er ontstaan vlaggenschipprojecten met financiële steun van de EU, zoals offshore-windmolenparken in de Noordzee en de Oostzee, de omschakeling van stadsverwarming van fossiele brandstoffen op hernieuwbare energie, en Europese corridors voor elektrische mobiliteit.

De voorbije 100 jaar hing geopolitieke sterkte af van landen die energiebronnen bezaten of er toegang toe hadden. In de toekomst zal dit afhangen van het behalen van concurrentievoordeel met de beste milieutechnologieën. De landen die zonne- en windenergie, slimme netwerken en energieopslag ontwikkelen, zullen een stap voor zijn. Een vermindering van de invoer van fossiele brandstoffen zal hun energiezekerheid versterken. Dit is het geval voor Europa. Een snellere invoering van groene technologie zal Europa minder afhankelijk maken van landen als Rusland en Saudi-Arabië en zijn geopolitieke slagkracht vergroten. Maar de Europese economie leunt nog zwaar op fossiele brandstoffen, vooral voor verwarming, koeling en vervoer.

Vervoer blijft de moeilijkste sector om koolstofarm te maken:

Meer dan 90 procent van de voertuigen in de EU rijdt op fossiele brandstoffen. Het "dieselgate"-schandaal, waarbij autofabrikanten probeerden vals te spelen bij officiële emissietests, is echter een ernstige tegenslag voor dieselmotoren geworden. Het groeiende bewustzijn van de schade die dieseluitlaatgassen aan de menselijke longen toebrengen, zal het gebruik van elektrische voertuigen waarschijnlijk versnellen. Minder auto's in steden, meer ruimte voor lopen en fietsen, en groener openbaar vervoer kunnen de mobiliteitspatronen in steden veranderen en leiden tot schonere lucht en een betere gezondheid.

De energietransitie is ook een slag om de democratie:

Als het erop aankomt veranderingen teweeg te brengen, kan een almachtige markt niet zonder enige controle worden gelaten. Burgers zijn al te lang overgeleverd aan de genade van economische en geopolitieke belangen die buiten hun bereik liggen. Mensen mondig maken en hun het recht geven om te kiezen is essentieel omdat het de burgers zijn die de rekening betalen. De energietransitie stelt klanten in staat om meer te zijn dan alleen maar passieve subjecten die geen invloed kunnen uitoefenen op beslissingen. Miljoenen particulieren, coöperaties en lokale overheden kunnen een cruciale rol spelen in de energietransitie door eigenaar of mede-eigenaar te zijn van installaties voor de opwekking van hernieuwbare energie; zij kunnen actief betrokken zijn door hun eigen elektriciteit te produceren en door slimme meters te gebruiken om hun energieverbruik te optimaliseren. De pro-klimaatbeweging van Europese lokale overheden bloeit op. Miljoenen burgers schakelen over op hernieuwbare energie, individueel of door zich aan te sluiten bij coöperaties.

De overgang moet hand in hand gaan:

Nieuwe economische perspectieven voor steenkoolproducerende regio's. Lage koolstofprijzen in het kader van de EU-regeling voor de handel in emissierechten hebben de levensduur van zowel kolen- als bruinkoolmijnen en -centrales kunstmatig verlengd, waardoor de economische pijn voor die regio's toeneemt wanneer uiteindelijk wordt omgeschakeld. In plaats van dit te negeren, zou de geleidelijke en vaste sluiting van mijnen en krachtcentrales gepaard moeten gaan met doeltreffende planning en beheer en een "eerlijke overgang" voor werknemers op zowel lokaal als regionaal niveau om een grote sociale crisis te voorkomen.

Het EU-beleid uit het verleden heeft de aanzet gegeven tot de energietransitie in Europa. Beleidsbeslissingen die vandaag worden genomen, zullen het kader voor de komende decennia bepalen. De juiste keuzes zullen bepalen of de EU de dubbele kans die zich aandient, kan grijpen, de planeet kan behoeden voor een klimaatcatastrofe en de wereldleider kan worden op het gebied van groene technologie.

Voor meer informatie, zie de Europese Energieatlas 2018.

Claude Turmes is lid van het Europees Parlement en lid van de groene partij.

_____________

Verwante artikelen

• Te mooi om waar te zijn? Niet echt: een woordje voor de captains of industry. Door Rod Janssen
• Digitale transformatie van energiebedrijven - een versnelling hoger?. Door Marius Buchmann

Blijf op de hoogte! Beste ideeën voor energie-efficiëntie en energietransitie...