Wanneer is het net "vol"?

Onlangs schreef ik over de laatste onderhandelingsresultaten voor een nieuwe Duitse regering. De sociaal-democraten hebben zondag het voorstel voor een nieuwe grote coalitie - een herhaling met de christen-democraten - aangenomen, zij het met een lauwe 56% van de stemgerechtigden. Het land krijgt nu een voortzetting van de oude coalitie die weinigen lijken te willen, inclusief de coalitiepartners zelf.

Maar de nieuwe grote coalitie zal niet dezelfde zijn als de oude; de platforms verschillen. De ambities voor hernieuwbare energie en klimaatbescherming zijn groter dan voorheen, hoewel details nog ontbreken. Zo moet er tegen 2020 nog eens 4 GW aan zonne-energie en 4 GW aan windenergie bijkomen "als het net de elektriciteit kan absorberen". Hoe weet je of het net meer kan opnemen?

Negatieve prijzen en "EinsMan"

Er zijn twee mogelijke uitgangspunten: negatieve stroomprijzen en het aan banden leggen van hernieuwbare elektriciteit. Dit laatste wordt in het Duits "EinsMan" genoemd, wat staat voor "feed-in management". Laten we elk van deze in volgorde bekijken.

Het aantal uren met negatieve stroomprijzen is de afgelopen jaren gestegen, zoals hieronder te zien is. Deze metriek heeft echter slechts indirect betrekking op de netcapaciteit; hij toont meer precies de gevallen waarin de vraag naar elektriciteit van conventionele centrales zo laag wordt dat het goedkoper wordt (omwille van technische beperkingen) voor deze centrales om klanten te betalen voor de afname van elektriciteit om te vermijden dat zij verder moeten terugschakelen.

Bron: Energiewende 2017 stand van zaken

Bovendien gelden negatieve prijzen in de hele prijszone voor zowel het Duitse als het Oostenrijkse net. Er is dan slechts één prijssignaal voor dit hele gebied, maar de netcongestie doet zich plaatselijk voor, niet in heel Duitsland en Oostenrijk tegelijk. Hier moeten we teruggrijpen naar een preciezere metriek: "EinsMan". Netbeheerders mogen elektriciteit uit wind-, zonne-, biogas-, warmtekrachtkoppelings- en mijngasbronnen aan banden leggen wanneer bepaalde delen van het net in gevaar zijn.

Van 2013 tot 2015 is de hoeveelheid elektriciteit uit hernieuwbare bronnen explosief gestegen. Na een daling in 2016 is het volgens voorlopige cijfers in 2017 weer licht gestegen.

De groene lijn vertegenwoordigt de totale hoeveelheid hernieuwbare elektriciteit die is ingekrompen; deze heeft nooit 1% van de totale Duitse elektriciteitsproductie (ongeveer 6.000 GWh) bereikt. De meeste elektriciteit die wordt ingeperkt is windenergie van de wal (blauwe lijn); er wordt weinig zonne-energie ingeperkt (gele lijn), waarschijnlijk omdat veel daarvan op het laagspanningsdistributieniveau is aangesloten, terwijl de inperking plaatsvindt op de hoog- en middenspanningsniveaus. Sleeswijk-Holstein is de deelstaat waar de meeste inperking optreedt (stippellijn). Bron: Ubimet.

Ubimet, een dienstverlener, visualiseert nu al de EinsMan-gegevens, die per postcode beschikbaar zijn, en combineert ze met weergegevens, voorspellingen van hernieuwbare energiebronnen, standaard belastingsprofielen, netwerktopologie en belastingsstroomberekeningen om tot een voorspelling te komen. Beleidsmakers hebben niet eens de voorspelling nodig, die toch niet voor een heel jaar beschikbaar zou zijn; de gegevens van het voorgaande jaar zouden kunnen worden gebruikt om te laten zien waar zich congestie op het net voordoet, en windparken zouden kunnen worden uitgesloten van veilingen binnen die postcode, tenzij het net in dat gebied is uitgebreid.

Maar niemand met wie ik heb gesproken, verwacht dat dit zal gebeuren. Angela Pietroni van de denktank Energy Brainpool zegt dat de eis van netcapaciteit gewoon "een achterdeurtje kan zijn om de veilingvolumes te beperken". Om het nog erger te maken, zegt Andreas Jahn van het Regulatory Assistance Project (RAP) dat er een gebrek aan transparantie is in de netgegevens in het algemeen, ook bij re-dispatches - wanneer de netbeheerder vraagt dat een conventionele centrale zijn output onmiddellijk wijzigt om het net te stabiliseren.Hij wijst er echter ook op dat de meeste wind- en zonne-energie op lagere spanningsniveaus op het net zijn aangesloten; re-dispatches vinden op hogere niveaus plaats.

De kwestie van transparante netgegevens treedt in Duitsland op de voorgrond. Op Energy Postsomt Jahnde belangrijkste kwesties op, waaronder een uitspraak van het Duitse Constitutionele Hof van vorig jaar dat de inkomsten uit het net transparanter moeten zijn. De zaak was aangespannen door de leverancier van groene stroom Lichtblick, die erop wijst dat de netvergoedingen nu het grootste deel uitmaken van de kleinhandelsprijzen voor elektriciteit - en het is moeilijk om deze vergoedingen onafhankelijk te controleren. Netbeheerders worden beschouwd als natuurlijke monopolies; als zodanig stellen zij prijzen voor aan regelgevende instanties, die transparante gegevens nodig hebben om de voorgestelde vergoedingen te bevestigen. "Het achterhouden van relevante gegevens is een schending van de EU-wetgeving", voegt hij eraan toe.

Met andere woorden, Duitsland zou de bouw van nieuwe projecten voor hernieuwbare energie kunnen versnellen door de bouw van nieuwe installaties in gebieden met een bepaalde mate van netcongestie te ontmoedigen of zelfs uit te sluiten - wij hebben de gegevens. Een andere mogelijkheid is dat beleidsmakers congestie op het net gebruiken om lokale elektriciteit-warmteproductie te stimuleren; het overschot aan groene stroom wordt dan niet aan banden gelegd, maar wordt gebruikt als warmtebron. Artikel 13, lid 6a, van de wet op het energiebeheer van 2017(in het Duits) is een beginpunt, maar is nog niet van toepassing op wind- en zonne-energie.

Of de huidige discussie over de transparantie van netgegevens dergelijke vorderingen zal helpen of belemmeren, laat zich op dit moment raden.

Oorspronkelijk gepost hier

Verwante artikelen

• Nieuwe bedrijfsmodellen voor nutsbedrijven: klantenbasis als hefboom gebruikendoor Juergen Ritzek
• Cleantech-startups: Overbruggen Duitse nutsbedrijven de vallei des doods?door Marius Buchmann
• Spelveranderaars in het energiesysteemdoor Juergen Ritzek
• Nutsbedrijven van de toekomstdoor Juergen Ritzek