Wat de energie-efficiëntiegemeenschap kan leren van de Club van Rome

Wat de energie-efficiëntiegemeenschap kan leren van de Club van Rome

Eén stap tegelijk

We worden geconfronteerd met een hoop doem en somberheid. Aan de ene kant hebben we de student-klimaatactivisten en de Extinction Rebellion die onze zelfgenoegzaamheid aan het wankelen brengen om te laten zien dat we er wereldwijd verschrikkelijk aan toe zijn door de verwoestende gevolgen van klimaatverandering. Aan de andere kant hebben we te veel zelfgenoegzaamheid en inertie, om een breed scala van redenen, van klimaatontkenners tot voetvolk.

De energie-efficiëntiegemeenschap heeft de neiging om de weg van de no-regrets te volgen. Er zijn zoveel goede redenen om onze energieprestaties in alle aspecten van onze samenleving te verbeteren dat we het, om welke reden dan ook, gewoon doen. Maar het verbeteren van onze efficiëntie leidt niet noodzakelijk tot het verlagen van de energievraag of het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Gelukkig heeft eceee zich geconcentreerd op toereikendheid en boeken we daar enige vooruitgang, ook al is onze analytische basis nog niet volledig.

Na de eerste oliecrisis werd energie-efficiëntie een beleidsoptie voor regeringen en samenlevingen. Het Internationaal Energieagentschap heeft het opgenomen in zijn langetermijnbeleid. Je kunt mensen in noodgevallen hun thermostaat lager laten zetten. Je kunt niet alle gebouwen renoveren als er een oliecrisis is, althans niet in het tijdsbestek van zo'n crisis.

Zitten we nu in een klimaatcrisis? Die is waarschijnlijk nog groter als we alle hulpbronnen meetellen die we verbruiken. Ik moet denken aan een boek van de Club van Rome, vorig jaar geschreven door Ernst von Weizsäcker en Anders Wijkman, getiteld ComeOn! Kapitalisme, kortetermijndenken, bevolking en de vernietiging van de planeet. In het voorwoord schrijven zij:

"De wereld bevindt zich opnieuw in een kritieke situatie. Wij zien de noodzaak van een moedig nieuw begin. Deze keer vinden wij het echter bijzonder belangrijk om naar de filosofische wortels van de huidige toestand in de wereld te kijken. Wij moeten vraagtekens zetten bij de legitimiteit van het ethos van materialistisch egoïsme dat momenteel de machtigste drijvende kracht in de wereld is, en wij verwelkomen het initiatief van paus Franciscus om een dieper liggende waardencrisis aan te pakken, een centrale kwestie die de Club van Rome al vele jaren geleden heeft vastgesteld. De tijd is gekomen, denken wij, voor een nieuwe Verlichting of voor het op een andere manier omverwerpen van de huidige gewoonten van denken en handelen die alleen rekening houden met de korte termijn."

De auteurs stellen dat de menselijke voetafdruk snel toeneemt en, als deze niet wordt omgekeerd, uiteindelijk zal leiden tot een ineenstorting van de wereldeconomie. Volgens hen zijn winstmaximalisatie - volgens het principe van de aandeelhouderswaarde voorop - en het redden van de planeet inherent met elkaar in strijd en moet er een veel beter evenwicht komen tussen mens en natuur, markten en de wet, privéconsumptie en collectieve goederen, kortetermijn- en langetermijndenken, en tussen sociale rechtvaardigheid en stimulansen voor uitmuntendheid. Zij stellen een grondige herziening voor van de manier waarop regeringen, bedrijven, financiële systemen, vernieuwers en gezinnen met onze planeet omgaan.

De auteurs weten ons op onze grondvesten te doen schudden, terwijl ze zo niet-confronterend zijn en zo positief over de weg vooruit. Ja, we moeten het beleidskader heroverwegen. Ja, we hebben een nieuwe filosofie nodig. Ja, we moeten kijken naar hoe het banksysteem werkt. En wat belangrijk is, we moeten onze nieuwe filosofie baseren op evenwicht - niet op de verstoringen waarmee we nu worden geconfronteerd in een myriade van ongelijkheden.

Gelukkig biedt het boek veel positieve, praktische voorbeelden, succesverhalen en mogelijkheden. Veel actieterreinen hebben betrekking op beleid op EU-niveau en zijn van direct belang voor het huidige beleidsdebat, bijvoorbeeld, een verschuiving naar een circulaire economie kan de mineraalschaarste helpen overwinnen, de koolstofuitstoot aanzienlijk verminderen en het aantal banen doen toenemen of regeneratieve landbouw kan bodemerosie stoppen, de opbrengst verhogen en koolstof in de bodem opbouwen.

Voor ons in de energie-efficiëntiegemeenschap moeten we de positieve, praktische weg kiezen. We kennen geen andere. Ja, we moeten onze pas versnellen. Ja, we moeten meer en meer mensen verzamelen om dezelfde weg in te slaan. Nee, we mogen niet in paniek raken. Dit moet een geplande, weloverwogen weg vooruit zijn.

Stap voor stap.

Blijf op de hoogte! Beste ideeën voor energie-efficiëntie en energietransitie...