Indicatoren en gemeenschappelijke factoren die het effect van EU-projecten ter bevordering van energie-efficiëntie helpen bepalen

In een onderzoek naar 41 door de EU gefinancierde energie-efficiëntieprojecten in heel Europa is gekeken naar besparingen op primaire energie, broeikasgasemissiereducties, teweeggebrachte investeringen, marktdeelnemers met meer vaardigheden op het gebied van energievraagstukken en gegenereerde hernieuwbare energie.

De projecten ontvingen 58,5 miljoen euro financiering van de EU-programma's Intelligente Energie Europa II (IEE-II) en Horizon 2020 (H2020) om de energie-efficiëntie in EU-bedrijven te vergroten, en hebben geleid tot 500 miljoen euro aan investeringen binnen de deelnemende organisaties en tot een besparing van 3,5 TWh per jaar aan primaire energie, alsook tot een vermindering van de broeikasgasemissies met 1,1 MtCO2/jaar.

De evaluatie is uitgevoerd door Ricardo, een wereldwijd adviesbureau op het gebied van engineering, milieu en strategie, in opdracht van CINEA, het Europees uitvoerend agentschap voor klimaat, infrastructuur en milieu.

Energie-efficiëntie in de industrie is van cruciaal belang als de EU haar klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 wil halen en haar doelstellingen in het kader van de Overeenkomst van Parijs wil verwezenlijken. Elk van de 41 projecten werd afzonderlijk geëvalueerd en de effecten (alleen betrouwbaar en aanvaardbaar) werden voor de hele portefeuille samengeteld. De resultaten tonen aan welke impact veranderingen binnen organisaties hebben en wat voor verschil zij kunnen maken om ons gemeenschappelijk doel van verminderde uitstoot te bereiken.

Een van de belangrijkste instrumenten om het succes van een project te meten en vast te stellen hoe de projectactiviteiten hebben geleid tot reële effecten in de zin van een vermindering van het energieverbruik en de broeikasgasemissies van het bedrijf, zijn de kernprestatie-indicatoren (KPI's). Het evaluatieteam trof in de hele portefeuille inconsistentie aan in de manier waarop projecten hun KPI's rapporteerden, als ze dat al deden. Dit maakte het een uitdaging om vast te stellen wat goed ging en wat voor verbetering vatbaar was. Om dit aan te pakken heeft het onderzoeksteam de berekeningen van de projecten grondig geanalyseerd en geherstructureerd met behulp van de input uit de interviews met belanghebbenden, gemeenschappelijke indicatoren en literatuurbronnen.

Als eerste stap werden de activiteiten, outputs en verwezenlijkingen van elk van de 41 projecten in kaart gebracht om een volledig inzicht in elk project te verkrijgen. Vervolgens werden de berekeningsstappen en aannames van de projecten die tot de KPI's leidden, beoordeeld om hiaten in de gegevens en stappen die voor verbetering vatbaar zijn, op te sporen. Elke stap en globale KPI kreeg op basis van deze beoordeling een score van 'betrouwbaar', 'aanvaardbaar' of 'onzeker'.

Om een homogene herschatting van de KPI's voor alle projecten mogelijk te maken, werd een gestandaardiseerde aanpak en opmaak gebruikt. Dit hield in dat informatie en berekeningsstappen in de projecten waar nodig werden uitgesplitst. Op die manier werd een catalogus van gemeenschappelijke stappen, methoden en veronderstellingen opgesteld. Zo kon worden vastgesteld welke gemeenschappelijke factoren waren toegepast op de door de projecten gerapporteerde KPI's.

De herschattingsmethodologie werd zo ontwikkeld dat zij flexibel genoeg was voor de berekeningen van de meeste projecten en dat zij tussen de projecten onderling vergelijkbaar was. Deze aanpak werd in de eerste plaats ingegeven door de grote verscheidenheid aan benaderingen die de projecten bij hun berekeningen hanteerden en ook door de verschillende soorten en hoeveelheden beschikbare informatie over projecteffecten.

In de gevallen waarin de KPI's reeds betrouwbaar werden geacht, werd de berekening geherstructureerd om te voldoen aan het gestandaardiseerde formaat. Wanneer de KPI's niet werden gerapporteerd of gerapporteerd met ontbrekende aannames en stappen, kon het onderzoeksteam dankzij de gestandaardiseerde aanpak voor elk project een schatting maken van de effecten of KPI's die door een activiteit werden gegenereerd. Bijvoorbeeld, hoeveel energie werd bespaard als gevolg van een energie-audit. Door voor alle projecten dezelfde geharmoniseerde berekeningsmethode te gebruiken, konden de effecten beter worden vergeleken.

Literatuurwaarden en interviews werden gebruikt om lacunes in de gegevens aan te vullen, het inzicht in de berekeningen van de effecten van projecten te verbeteren, verdere effecten van projecten vast te stellen en na te gaan in hoeverre de effecten van voltooide projecten werden gehandhaafd en gerepliceerd. De interviews, die voornamelijk met projectcoördinatoren en partners werden gehouden, gaven een beter inzicht in de ondernomen activiteiten en de uitdagingen waarmee elk project werd geconfronteerd, alsmede in eventuele blijvende effecten die verder reikten dan de projectduur.

Dankzij het proces van herschatting kon het onderzoeksteam een aantal gemeenschappelijke factoren vaststellen die kunnen worden meegenomen in toekomstige analyses en ramingen van effecten. De belangrijkste bevinding was het energiebesparingspercentage dat door verschillende activiteiten werd bereikt. Een gemiddelde audit die door de projecten werd uitgevoerd, leverde 4,5% energiebesparing op voor de deelnemende bedrijven, terwijl activiteiten voor capaciteitsopbouw en instrumenten of benchmarks respectievelijk 4,1% en 3,2% opleverden. Bovendien bleek uit een verdere analyse van meer dan 3 500 uitgevoerde audits dat een gemiddelde audit 18% aan potentiële energiebesparingen opleverde. Gemiddeld 25% van deze potentiële energiebesparingsmaatregelen werd door de bedrijven uitgevoerd.

Bovendien stelde de gevolgde aanpak het onderzoeksteam in staat de verzamelde gegevens en KPI's uit te splitsen per type actie of activiteit die tot het respectieve effect leidde. Opmerkelijke verschillen die werden vastgesteld, waren dat de energiebesparingen in het kader van IEE-II-projecten meer gebaseerd waren op activiteiten in verband met capaciteitsopbouw, terwijl de H2020-projecten meer gebaseerd waren op auditgerelateerde activiteiten. Uit een vergelijking van de effecten van activiteiten tijdens en na de looptijd van het project bleek dat audits tot een hoger percentage energiebesparingen leidden tijdens de looptijd van het project - voor veel projecten werd een aanzienlijk aantal audits uitgevoerd tijdens de looptijd van het project en relatief weinig daarna - terwijl capaciteitsopbouwactiviteiten en instrumenten/benchmarking effecten hadden na de looptijd van het project. Instrumenten en benchmarking zijn relevanter voor projecten die op één sector zijn gericht dan voor projecten met een sectoroverschrijdende aanpak.

De uitdagingen die zich voordeden bij het uitvoeren en vervolgens beoordelen van deze projecten waren onder meer de betrokkenheid van kleine en middelgrote ondernemingen, gegevensverzameling en -kwaliteit, leemten die werden geconstateerd in de projectrapportage, met name bij oudere projecten waar dergelijke leemten waarschijnlijk minder goed konden worden opgevuld door middel van interviews, en leemten in de informatie met betrekking tot de niet-economische voordelen van verbeteringen in energie-efficiëntie. In de studie werd daarom getracht aanbevelingen te doen om niet alleen deze uitdagingen in toekomstige programma's aan te pakken, maar ook om evaluaties van deze programma's van hogere kwaliteit mogelijk te maken. Een gestandaardiseerd model of formaat voor de presentatie van de effectketen van activiteit of actie tot effect zou meer zekerheid kunnen bieden over de wijze waarop de effecten zijn ingeschat en wat een project onderscheidt van een ander.

Het is duidelijk dat voortdurende steun via gefinancierde programma's noodzakelijk blijft om ervoor te zorgen dat vooruitgang wordt geboekt op het gebied van energie-efficiëntie voor de industrie en de dienstensector in de EU, net als het benadrukken van de door individuele projecten bereikte voordelen via communicatiecampagnes. Het bevorderen van synergieën met andere EU-fondsen en -regelingen om de daadwerkelijke uitvoering van de aanbevolen energiebesparende maatregelen op projectniveau te volgen, zou aanzienlijk meer concreet bewijs opleveren van de effecten van deze projecten, en het bewijs dat nodig is om de successen te delen en andere Europese kleine en middelgrote ondernemingen te beïnvloeden om energie-efficiëntie serieus te nemen en veranderingen door te voeren. Projecten voor coördinatie- en ondersteuningsactiviteiten die gericht zijn op het bevorderen van energie-efficiëntieverbeteringen binnen kmo's kunnen duidelijk een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen voor 2030 en 2050, maar er is nog een grote kloof te over om die doelstellingen te halen.

Deze beoordeling werd uitgevoerd door Ricardo PLC, een wereldwijd ingenieurs-, milieu- en strategisch adviesbureau, in opdracht van CINEA, het Europees uitvoerend agentschap voor klimaat, infrastructuur en milieu. Het volledige rapport is hier te vinden.