Is er een energierevolutie aan de gang in Chili?

Voor het eerst hiergepubliceerd

Chili's aandeel van hernieuwbare energie is in de afgelopen vijf jaar verdrievoudigd. Maximiliano Proaño bekijkt het beleid achter deze enorme groei, en de weg die voor ons ligt.

In mei presenteerde de Chileense ex-minister van Energie Maximo Pacheco zijn boek "Energierevolutie in Chili", een samenvatting van het energiebeleid van het land van 2014-2018. Hoewel het waar is dat er in deze periode belangrijke vooruitgang is geboekt, moeten er nog veel problemen worden opgelost voordat er van een echte energierevolutie kan worden gesproken.

De Chileense energiesector heeft de afgelopen jaren grote veranderingen doorgemaakt. Vijf jaar geleden wekte Chili slechts 5% van zijn elektriciteit op uit hernieuwbare energiebronnen. Dit percentage is de afgelopen jaren meer dan verdrievoudigd en bereikte 18% in mei 2018. Dit is exclusief grote waterkrachtcentrales van meer dan 20 megawatt.

Vóór 2014 was de Chileense energiecontext complex: het land had zwaar te lijden onder de onderbreking van de gastoevoer uit Argentinië, alsook onder ernstige en langdurige droogteperiodes. Bovendien was het moeilijk om milieuvergunningen af te geven en was er verzet van de burgers tegen grote centraleprojecten, alsook weinig veranderingen aan de opwekkingszijde en schaarse investeringen in infrastructuur, zowel op het gebied van opwekking als transmissie van elektriciteit.

In 2013 bedroegen de gemiddelde marktprijzen van de twee grootste netaansluitingen, het Centraal Interconnected Net (Sistema Interconectado Central, SIC) ongeveer 112 US$/MWh, terwijl ze in het Groot Noordelijk Interconnected Net (Sistema Interconectado Central del Norte Grande, SING) 108 US$/MWh bedroegen. Sinds november 2017 zijn SIC en SING onderling verbonden als Sistema Eléctrico Nacional, SEN. Als zodanig werd de Chileense industrie geconfronteerd met een van de hoogste elektriciteitsprijzen in heel Latijns-Amerika.

Daarentegen werd in mei 2018 18% van de Chileense elektriciteit opgewekt door hernieuwbare energie, wat overeenkomt met 4134 MW. De uitsplitsing van dat percentage is: 8% zon-PV, 6% on-shore wind, 2% biomassa en 2% kleine waterkrachtcentrales (minder dan 20 MW).

Bovendien hebben de energieveilingen in 2017 een 75% lagere prijs opgeleverd dan in 2013, met een gemiddelde prijs van 32,5 $ MWh. Deze snelle groei van het gebruik van hernieuwbare energie is bejubeld door energieagentschappen, de internationale pers en milieuleiders zoals Al Gore, die het als geweldig beleid bestempelde.

Wat waren de redenen voor deze enorme groei?

Prijzen: Volgens het IRENA-rapport "Renewable Power Generation Costs in 2017" zijn de geïnstalleerde kosten van utiliteitsschalige zon-PV-projecten tussen 2010 en 2017 met 68% gedaald (73% met LCoE-methodologie). De totale geïnstalleerde kosten van nieuw opgestarte CSP-projecten zijn in de periode 2010-2017 met 27% gedaald (33% met LCoE-methodologie). De geïnstalleerde kosten voor nieuw opgestarte onshore windprojecten zijn met 20% gedaald (22% met de LCoE-methodologie). Voor offshore-windenergie zijn de totale geïnstalleerde kosten in dezelfde periode met 2% gedaald (13% met de LCoE-methodologie).

Zonne- en windenergiepotentieel: Chili heeft een enorm potentieel voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie, met meer dan 1865000 MW voor windenergie-, zonne- en hydraulische projecten. De Atacama-woestijn heeft een van de hoogste niveaus van zonnestraling ter wereld.

Een overheidsbeleid: De Chileense regering heeft een energiebeleid voor de lange termijn ontwikkeld, de Energieagenda 2050. Deze werd in 2014 gepresenteerd en omvat doelstellingen, een nieuwe rol voor de publieke sector, een CO2-belasting en een overvloedige wetgevingsagenda.

Veilingen: De Chileense veilingstructuur is een wonder van creativiteit genoemd. De veilingen werden opgesplitst in twee tijdgebonden blokken: elk uur en elk kwartaal. Hoewel de veiling officieel technologieneutraal is, is zij zo opgezet dat bepaalde technologieën worden bevoordeeld, met name zonne-energie (in het 24-uurs blok per uur) en waterkracht en windenergie (in de seizoensgecorrigeerde kwartaalblokken). Hierdoor kunnen intermitterende technologieën hun potentieel maximaliseren zonder een nog dure opslagcomponent te moeten inbouwen.

De snelle uitrol van hernieuwbare energie heeft zeker een aantal positieve effecten, met name de bestrijding van de klimaatverandering en de verhoging van de energiezekerheid. Maar al wat blinkt is niet goud.

De institutionele veranderingen voor de energiesector in Chili, zoals energieveilingen, waren alleen gericht op grote bedrijven. Terwijl de geïnstalleerde capaciteit van het Chileense elektriciteitssysteem 22531 MW bedraagt, bedroeg de gedistribueerde energie - via een nettofactureringssysteem - slechts 18,3 MW in mei 2018.

Coöperaties voor energieopwekking zijn er bijna niet in Chili. De voornaamste redenen waarom de uitrol van hernieuwbare energie in Chili zo moeilijk is geweest en niet tot een grotere participatie van de burgers heeft geleid, zijn dat er geen geschikt overheidsbeleid of stimuleringsmaatregelen zijn, zoals feed-in-tarieven en systemen voor netmetering. Ook ontbreekt het aan specifieke regelgeving voor energiecoöperaties om de oprichting en werking ervan te bevorderen.

Voorts loopt Chili nog steeds achter bij het bereiken van zijn energie-efficiëntiedoelstelling als onderdeel van de Energieagenda 2050. De regering heeft geen wetgevingsinitiatieven gepresenteerd om dit onderwerp aan te pakken en er zijn op dit gebied geen relevante resultaten geboekt. Ten eerste gaat de Energieagenda 2050 er in het kader van de 20/25-doelstelling van uit dat in 2025 een reeks maatregelen het mogelijk zal maken ons energieverbruik met 20% te verminderen ten opzichte van het geraamde energieverbruik in een vergelijkbare situatie zonder deze maatregelen.

Toch is de doelstelling 20/25 sinds de invoering ervan in 2014 nooit echt opgevolgd, waardoor er geen enkel inzicht is in de vermeende vermindering van het Chileense energieverbruik. Een andere belangrijke aankondiging was de doelstelling voor energie-efficiëntie vertaald naar staatsbeleid, ook de wet op energie-efficiëntie. Dit project is helaas nooit door de Chileense regering gepresenteerd.

Het is dan ook nog te vroeg om te zeggen dat Chili de afgelopen jaren een energierevolutie heeft doorgemaakt. Terwijl ongeveer 66% van de energiecapaciteit nog steeds wordt opgewekt uit fossiele bronnen (gas, koolstof en diesel), wordt minder dan 0,1% van de elektrische matrix opgewekt uit citizen energy, en ontbreekt het Chili aan een succesvol overheidsbeleid op het gebied van energie-efficiëntie.

Het is mogelijk dat Chili aan een energietransitieproces is begonnen. In dat geval moet de nadruk nu komen te liggen op burger-energie en energie-efficiëntie. Het is nu aan de regering om een passend beleid uit te stippelen, en aan het maatschappelijk middenveld om verandering te eisen en nieuwe kansen te benutten.

_____________

Verwante artikelen

• Zal de energietransitie van Zuid-Korea kernenergie omvatten?Door Yi Hyun Kang
• Offshorewind gaat koning steenkool uitdagen op Poolse energiemarkt. Door Offshore Wind Journal
• India - een wereldspeler in energie-efficiëntie. Door Dr Steven Fawkes

Blijf op de hoogte! Beste ideeën voor energie-efficiëntie en energietransitie...

Over de auteur

Maximiliano Proaño is jurist en sociaal wetenschapper, en werkt momenteel als parlementair adviseur in energie- en milieuvraagstukken. Hij heeft ruime ervaring met werken in de publieke sector en maatschappelijke organisaties.